SELECTA EX BIBLIOTHECA CODICUM MANUSCRIPTORUM FRATRUM MINORUM CESENAE,
Quae olim fuit Malatestarum, cujus Catalogum accepi.

Pour citer ce texte

Possesseur(s) : Cesena, couvent O.F.M. (bibliothèque Malatestiana).

Date : 1738 (publication de la BBMN).

Répertoire(s) : Petitmengin 1998, p. 574, nº [44].

Analyse : Catalogue abrégé des manuscrits de la bibliothèque des franciscains de Cesena (bibliothèque Malatestiana). La source de Montfaucon est un index copié par un Italien et conservé aujourd’hui dans le recueil Paris, BNF, lat. 13072, f. 1-4v. L’ordre actuel des feuillets ne suit pas tout à fait celui de la version imprimée (qui donne d’abord le texte du f. 1 [les 42 premiers items jusqu’à « Liber Retractationum »], puis celui du f. 4 [items suivants : de « Ejusdem sermones ad Eremitas » jusqu’aux « Argumenta super orationibus Ciceronis »], puis celui du f. 3 [« Alii libri » : items nº 45-96], et enfin celui du f. 2 [« Alii libri » : items nº 97-100]). Montfaucon a opéré une sélection parmi les items décrits. Il n’a pas gardé les références aux pupitres de la bibliothèque. Si l’on se fie à la note manuscrite au début du catalogue manuscrit (« Indice de’ Manoscritti della parte destra di chi entra nella bibliotecha de’ Malatesti nel convento de’ Minori Conventuali in Cesena »), la liste semble décrire d’abord les 29 pupitres de la nef située à droite de l’entrée (en commençant par le pupitre 29), puis les 29 pupitres de la nef située à gauche de l’entrée (en commençant encore par le pupitre 29). Montfaucon a, en revanche, ajouté deux sous-titres pour structurer la liste (« Libri Hebraïci » et « Alii libri ») ainsi que la transcription en caractères hébreux de l’item nº 9 des « Libri Hebraïci ».
Ce catalogue manuscrit est peut-être le catalogue de la Malatestiana que dom Joseph Avril a envoyé à Montfaucon le 23 janvier 1734, comme l’atteste une lettre datée du 24 janvier 1734 (Paris, BNF, fr. 17702, f. 102). Cependant, comme le catalogue d’Avril ne semble concerner que les manuscrits latins, ainsi qu’il l’écrit à Montfaucon dans une lettre du 21 décembre 1733 (éditée par Gigas 1893, p. 164-166), il est possible que cet index du ms. Paris, BNF, lat. 13072 corresponde à un autre catalogue. On sait qu’on conservait à Saint-Germain un second catalogue de la bibliothèque de Cesena : durant le transport de la bibliothèque à la Bibliothèque nationale pendant la Révolution, ce document faisait partie du paquet 165 (nº 5), qui contenait une quarantaine de catalogues. Cette seconde liste, qui était peut-être celle envoyée par dom Avril, a disparu au début du xixe siècle.

Source(s) : BBMN, t. I, p. 433-435 ().

Édition(s) : Muccioli 1784, p. 292-294.

Bibliographie : Petitmengin 1998, p. 557.

Rédaction : FD, 2016.

  • item 1. Gregorii Nazianzeni opera pluries.
  • item 2. Basilii Magni opera.
  • item 3. Xenophontis quatuor opuscula.
  • item 4. Platonis Dialogi.
  • item 5. Joannis Chrysostomi in Psalmos.
  • item 6. Demosthenis orationes.
  • item 7. Homeri Odyssea.
  • item 8. Avicennae opera.
  • item 9. Senecae Tragoediae.
  • item 10. Aegidius Romanus de regimine Principum.
  • item 11. Galeni opera diversa.
  • item 12. Isidori Hispalensis Etymologiae.
  • item 13. Aristotelis problemata.
  • item 14. Guillelmi Placentini quaedam.
  • item 15. Almansoris Medicina.
  • item 16. Magistri Taddaei glossae in Galenum. Ejusdem Aphorismata.
  • item 17. Joannis Damasceni Aphorismata.
  • item 18. Averrois opera quaedam.
  • item 19. Porphyrii introductiones Logicales.
  • item 20. Ambrosii quaedam opera.
  • item 21. Augustini quaedam.
  • item 22. Hieronymus de Viris illustribus.
  • item 23. D. Thomae summa & alia opera.
  • item 24. Henrici de Gandavo disputationes.
  • item 25. Alexandri de Hales in sententias.
  • item 26. S. Bonaventurae in sententias.
  • item 27. Lactantii institutiones.
  • item 28. Boëtius de consolatione.
  • item 29. S. Bernardi opera.
  • item 30. Isidori Hispalensis de utroque Testamento. Ejusdem Soliloquia.
  • item 31. Cassiodori Epistolae & alia.
  • item 32. Leonis Papae sermones.
  • item 33. Eusebius de praeparatione Evangelica.
  • item 34. Petri Ravennatensis sermones.
  • item 35. Cypriani Epist. ad Donatum.
  • item 36. Hilarius de Trinitate.
  • item 37. Hieronymi prima pars. Ejusdem secunda pars Epistolarum. Item contra Jovinianum. Ejusdem Fidei symbolum ad Damasum.
  • item 38. Ambrosii sermones, & alia ejusdem opuscula.
  • item 39. Augustini liber loquutionum.
  • item 40. Bedae super proverbia Salomonis. Item Ambrosii super Cantica.
  • item 41. Joan. Chrysostomi de laudibus Pauli Graece.
  • item 42. Augustini contra Faustum & alios. Item de secta Donatistarum. Ejusdem Enchiridion & liber Retractationum.
  • item 43. Ejusdem sermones ad Eremitas aliaque opuscula. Item contra Julianum, Pelagium & alios. Item liber confessionum, &c.
  • item 44. Basilius de moribus Ecclesiae.
  • item 45. Hieronymi contra Luciferianos.
  • item 46. Gregorii Papae super Evangelia. Item super scripturam a Genesi usque ad Zachariam, &c.
  • item 47. Cyrilli Alexandrini super Evangelium Joannis.
  • item 48. Joan. Chrysostomi in Matthaeum.
  • item 49. Remigius in Epistolas Pauli.
  • item 50. Hieronymi opera multa.
  • item 51. Augustini quaedam.
  • item 52. D. Hieronymi Breviarium juxta Psalterium (sic).
  • item 53. Origenis Breviarium a S. Hieronymo translatum (sic).

Libri Hebraïci.

  • item 54. Biblia.
  • item 55. Pentateuchus.
  • item 56. Tractatus Rabbi Moysis supra Thalmud.
  • item 57. Liber alius Hebraïce scriptus.
  • item 58. Avicennae primus traductus per Hierarchiam.
  • item 59. Aristotelis Logica Hebraïce.
  • item 60. Liber alius Hebraïce.
  • item 61. Julius Firmicus Astronomus. Item Ptolemaeus in discretione judicandi.
  • item 62. Seffer (sic ספר) Almagesti Astronomia.
  • item 63. Albuzamad de scientia Astrorum. Item Zachel Israëlitae Liber judiciorum.

Alii Libri.

  • item 64. Galenus de passione uniuscujusque particulae. Item Avicenna de Embrione per Valentinum de Forolivio.
  • item 65. Mundini * lectura prognosticorum & recollectiones.
  • item 66. Boëtii Arithmetica, Musica & Geometria.
  • item 67. Laurentius Bruzzius de Mareschalchia equorum.
  • item 68. Gallus de frigore, tremore & spasimo. Item Commenta ad quaedam Physicorum Anonymi.
  • item 69. Senecae Epistolae.
  • item 70. Liber Arithmeticae & Geometriae Gallice scriptus.
  • item 71. Commentaria super Horatium. Item Cornuti commentaria in Persium.
  • item 72. Horatius Flaccus.
  • item 73. Vitruvius de Architectura.
  • item 74. Cicero de natura Deorum.
  • item 75. Manilius de Astronomia.
  • item 76. Ovidii Metamorphoses.
  • item 77. Priscianus major & minor, & de accentu.
  • item 78. Terentius Varro de rebus rusticis.
  • item 79. Theophrastus de plantis & earum causis.
  • item 80. Aristoteles de animalibus.
  • item 81. Plinius de naturali historia.
  • item 82. Joannes Tortellius Aretinus de Orthographia.
  • item 83. Papias vocabulista Dictionarium.
  • item 84. Catholicon Fr. Joannis Januensis ad Praedicatores pars prima.
  • item 85. {434}{434}
    Franciscus Philelphus de jocis & seriis. Ejusdem Odae.
  • item 86. Catholicon secunda pars.
  • item 87. Diodorus Siculus historicus.
  • item 88. Magister Omnibonus super Satyras Juvenalis.
  • item 89. Doctrinale glossarum per Franciscum de Bubis (Grammatica).
  • item 90. Donatus super Virgilii Aeneid. Idem super Terentium.
  • item 91. Robertus Valturius de re militari.
  • item 92. Lucanus Cordubensis Poëta.
  • item 93. Servii commentaria super Virgilium.
  • item 94. Huguicius Pisanus vocabulista.
  • item 95. Isidorus junior de etymologiis.
  • item 96. Senecae moralia.
  • item 97. Plinii secundi Epistolae.
  • item 98. Sedulii carmina. Item parabolae Salomonis.
  • item 99. Lucretius.
  • item 100. Statius Thebaïdos.
  • item 101. Cicero ad Atticum. Ejusdem orationes.
  • item 102. Virgilii Bucolica, Georgica & Aeneidos.
  • item 103. Quintilianus de institutione artis Oratoriae.
  • item 104. Quintus Curtius de gestis Alexandri. Item Aemilius Probus de excellentibus Ducibus. Item Frontinus & Vegetius de disciplina militari.
  • item 105. Ciceronis opera diversa. Ejusdem Philippicae & de Oratore. Item Epistolae familiares. Item Rhetorica. Ovidius de Ponto, & Achilleïs Statii Papinii.
  • item 106. Historia Anastasii Bibliothecarii a Diocletiano usque ad Leonem, qui post Michaëlem imperavit a Georgii Theophanis Chronographia succincte capta.
  • item 107. Argumenta super orationibus Ciceronis.
  • item 108. Appianus Alexandrinus de bellis civilibus Romanorum.
  • item 109. Pomponius Mela de situ orbis.
  • item 110. Alamannus Banuccius in vita Niciae & aliorum (sic).
  • item 111. Joan. Boccacius de montibus, silvis, fontibus.
  • item 112. Panegyricus Plinii (ut opinor) ac de aliis Imperatoribus.
  • item 113. Marcianus Capella de Nuptiis Philologiae & Mercurii. Item de Grammatica, Rhetorica, Geometria & Arithmetica.
  • item 114. Hegesippus Jerosolymitanus historicus.
  • item 115. Joannes Boccacius de casibus illustrium virorum.
  • item 116. A. Gellius noctes Atticae.
  • item 117. * Wizius Polentanus de Viris illustribus.
  • item 118. Plutarchi vita Alexandri Magni in Latinum traducta per Guarinum Veronensem; Artaxerxis per Lapum Castellunculum; Pelopidae per Antonium Tudertinum; Camilli per eumdem; Caii Manlii per eumdem; Fabii Maximi per eumdem; Pompeii per Jacobum Angelum ...... per Jannotium Manetti civem Florentinum; Timoleonis per Leonardum Justinianum ad Cosmum Medicem civem Florentinum; Cimonis per eumdem; Luculli per eumdem; Aristidis per Anonymum; Catonis per Franciscum Vandale; Marcelli per Anonymum; Q. Flaminii, Martii Coriolani per Guarinum traducta; Ciceronis per Leonardum Aretinum; Demosthenis per eumdem. Omnes vitae 19.
  • item 119. Marci Bruti vita per Jacobum Angelum; Arati Sicyonii per Lapum Castellunculum; Marci Antonii per Leonardum Aretinum; Pyrrhi Regis per eumdem; Sertorii per eumdem. Guarinus Veronensis transtulit Lisandri Lacedaemonii & Sillae vitae ad Illustrissimum Principem Leonellum Estensem. Francisci Philelphi ad Illustrem Principem Malatestam Novellum, Galbae Caesaris. Ejusdem ad eumdem Othonis. Omnes ex Plutarcho vitae.
  • item 120. Historia Scholastica Petri Presbyteri Trecensis ad Willelmum Archiepiscopum Senonensem. Historiam Scripturae Sacrae complectitur Veteris & Novi Testamenti.
  • item 121. Suetonius Tranquillus. Item Spartianus, Julius Capitolinus, Vopiscus ab Hadriano usque ad Numerianum.
  • item 122. Justinus, Florus, Sextus Rufus, Eutropius de rebus gestis.
  • item 123. Ptolemaei Cosmographia.
  • item 124. Herodotus.
  • item 125. Thucydides per Laurentium Vallam.
  • item 126. Caesaris Commentaria.
  • item 127. Ammianus Marcellinus.
  • item 128. Paulus Orosius.
  • item 129. Titus Livius ab urbe condita. Idem de secundo bello Punico. Idem de bello Macedonico.
  • item 130. Strabo de situ orbis & descriptio terrae.
  • item 131. Sallustius. Item Cornelii Taciti Actorum diurnalium. Historiae Augusti ab annis 21. inclusive.
  • item 132. Diogenes Laërtius de vitis Philosophorum ad Cosmum Medicem per Ambrosium.
  • item 133. Nicolaus Perottus in Polybium historicum.
  • item 134. Silius Italicus de primo bello Punico.
  • item 135. Genealogiae Deorum per Joan. Boccacium.
  • item 136. Gesta Gothorum & Longobardorum.
  • item 137. Cicero de somnio Scipionis. Item declamatio ad Lucretiam Romanam.
  • item 138. Plinii naturalis historia.
  • item 139. Josephus de antiquitatibus Judaeorum. Idem de bello Judaïco.
  • item 140. Eusebius Caesariensis de Ecclesiastica historia & de temporibus.
  • item 141. Paulini Puteolani historia ab origine mundi usque ad sua tempora.
  • item 142. Aegidius de Roma super libros Physicorum.
  • item 143. Burleus super Aristotelem usque in finem Topicorum.
  • item 144. Aegidius super librum posteriorum.
  • item 145. Magister Paulus de Venetiis super librum posteriorum.
  • item 146. Logica Ocham.
  • item 147. Albertus de homine.
  • item 148. Bessarion in novam Metaphysicae translationem.
  • item 149. Burleus super libros Physicorum.
  • item 150. Albertus M. in libros de anima & de generatione & corruptione.
  • item 151. Cajetanus in libros de anima, & Physicorum Aristotelis.
  • item 152. Petrus de Crescentiis, de ruralibus commodis.
  • item 153. Liber vetustissimus, in quo plurima de remediis habentur.
  • item 154. * Ellhavii libri 12. Ejusdem libri 4.
  • item 155. Innocentii IV. liber Decretalium.
  • item 156. Beati Roberti Malatestae Cesenae Principis vita.
  • item 157. Joannis Mesue Damasceni de re medica Antidotorum.
  • item 158. {435}{435}
    Ovidii opera.
  • item 159. Valerii Martialis opus.
  • item 160. Isidori opus contra Judaeos.
  • item 161. Magistri Mauri regulae de urinis & Hippocratis secreta.
  • item 162. Epistolae Leonardi Aretini.
  • item 163. Boccacius de montibus, fluminibus, &c.